ÇEKİLEN ACILAR VE KURTULUŞ

Ürer Konak

İlçemiz Gemlik 1334 yıllarında (Orhan Bey dönemi) bir ay süren bir kuşatma sonunda bahar ayları başlarında Bizans’tan alındı. Fetih için KARA TİMURTAŞ PAŞA görevlendirildi. Paşa “Hasat zamanında askerleri gönderir de çevrenin tüm ürünlerini, yiyeceklerini talan ettirir, yakıp yıktırır, kış aylarında da kaleyi abluka altına alırsak kolayca fethederiz” dedi. Görüşü uygun görülerek 500 seçme askerle kale kuşatıldı. (Kale şu andaki Gemlik Lisesi’nin olduğu yerdeydi) Bahar geldiğinde Orhan Bey’de kalabalık bir orduyla geldi ve kale teslim oldu. Kimseye dokunulmadı, gitmek isteyenlere izin verildi. Kalanlara dokunulmadı. 700 yıla yakın ilçemiz elimizde kaldı. Anadolu’nun içlerinden gelen Türkboyları köylere ve şehrin içine yerleştirildi. Yüzyıllar boyunca ilçede Rumlar, Ermeniler, Yahudiler ve Türkler kardeşçe yaşadılar. Türkler eskiden Kulaktaşı denilen Lise Caddesi ve çevresinde yoğunlaştılar… Daha çokta köylere yerleştiler.

Ta… ki 1. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar… Osmanlı’nın yenilmesiyle yurdumuz emperyalist devletlerce ve onların kullandığı Yunanlılarca işgal edildi. Kardeşçe yaşadığımız azınlıklar köylerde ve ilçelerde katliamlara başladılar.

Önce İngilizler 24 Haziran 1920 de ilçemizi işgal ettiler… Şehri topa tuttular, uçaklarla bombaladılar.. Yangınlar çıktı, halk dağlara sığındı. Bazı Kuva-i Milliye gruplarımız karşı koymaya çalıştılar. Doktor Ziya Kaya Bey; Hasan Rıza Bey, Emekli Yüzbaşı Necati Kurtuluş Bey gibi vatan severler ilçemizde örgütlenmeye başlayıp, Müdafaa-i Hukuk Derneği’ni kurdular. Gemlik’teki Rum yoğunluğu nedeniyle Kuva-i Milliye çalışmaları daha çok Umurbey’den yürütüldüğü belirtilir.

4 Temmuz 1920 İngilizler tekrar gelirler. Gemlik ve Karamürsel’e karadan asker çıkarırlar. Yerli Rum ve Ermeniler büyük bir coşkuyla karşılarlar. Komşuları olan, yüzyıllarca kardeşçce yaşamış komşularına hakaretler yağdırır, baskılar artar. Kulaktaşı yöresindeki Türkler büyük sıkıntılar yaşar.

8-12 TEMMUZ 1920 de Yunan askerleri girer ilçemize…. Kara günler başlar… O günleri yaşayanların anılarına bakalım önce Umurbey …. 1910 doğumlu BAHATTİN ÇIĞ’ın anlattıkları: “İngilizden sonra Yunan geldi. Kaymakam haber salmış, “Herkes toplansın, Ankara’ya gitsin” demiş. Herkes toplandı, “Ankara… Ankara… “diyor. Millet nereye, nasıl gidiyor malını mülkünü bırakıp. Yunanlılar köyleri yakmışlar. Evlere giriyor, arama yapıyorlar, silah arıyorlardı. Burada herkesi topladılar, camiye doldurdular, yakacaklardı… Sadece erkekleri topladılar… Oradan biri kaçıyor, KOÇO’ya haber veriyor. Koço geldi, milleti kurtardı. Koço, Gemlik’in Rum’u, en zengini…”

Umurbey, 1915 doğumlu Mehmet Gümüş’ün anlattıklarına da bakalım: “Yunanlıların köy meydanında tencereleri, kazanları kaynardı. Evlere girip, eşyalarımızı koyduğumuz sandıkları süngüleriyle kırıyorlar, silah, tabanca, fişek arıyorlardı. Belediye binasının önündeki meydanda subaylar çocuklara atlarını gezdirtiyorlardı. Meydandaki çınarın koluna asıyorlardı insanları… “

Narlı, 1921 doğumlu İsmail Hakkı Kınay’ın büyüklerinin anlattıklarını naklediyor: “Köyleri baştan aşağı yakmışlar. Küçük Kumla, Büyük Kumla, Karacaali, Narlı. Narlı’yı kökten yaktılar. Benim ailem Narlılı’dır. Hep yakmışlar orayı, hiçbir şey bırakmamışlar. Böyle büyük zulüm yapmışlar.”

Neyi amaçlamışlardır tüm bunları yapmakla? Batı Anadolu’daki Yunan çıkar bölgelerinin kuzey kanadını güven altına almaya dönük politikalarının esasını, kuzeyden güneye doğru Yalova-Orhangazi-Gemlik çizgisinin batısında kalan yörelerin “Hristiyanlaştırılması” oluşturuyordu. Bu yöreler aslında 1. Dünya Savaşı başlarında Hristiyan nüfusun oldukça yoğun yaşadıkları yörelerdi. Orhangazi ve çevresinde Ermeni, Gemlik içi ve Mudanya çevrelerinde Rum nüfusunun önemli bir ağırlığı vardı.

Bu yörelerde, herşeye karşın yine de çoğunluğu oluşturmakta olan müslüman nüfusa yöneltilecek bir “toplu kırım” girişimi, korumasız durumdaki bu çoğunluğun daha güvenli yerlere göçetmesini sağlayabilirdi. İşgalden çıkarabilinecek en önemli sonuçlardan biri de bu olabilir… Amaçları bölgeyi Rumlaştırmaktı.

Anlatılanlar, yazılanlar, belgelendirilenler o kadar çok ki… Ama geçmişi, tarihimizi de iyi bilmek gerekir. Gelecek için, bir ders alabilmemiz için…

İki yıldan fazla Yunan işgalinde kalan ilçemiz Büyük Taarruz’dan (30 Ağustos 1922) sonra ordumuzun karşısında büyük yenilgiye uğrayan Yunan güçleri bozgun halinde kaçmaya başlar. Atatürk’ün emriyle Kocaeli, Grup Komutanı Deli Halit Paşa (Karsı alan) Yüzbaşı Cemal Bey’i görevlendirir ilçemizi kurtarmaya…. 11 Eylül 1922 günü Samanlı Dağlarını aşan ulusal güçlerimiz, Kuva-i Milliye güçlerimizle birlikte ilçemizi düşmanlardan kurtarır. Şehit düşer Yüzbaşı Cemal Bey …. İsimleri bilinenlerle birlikte Emetullah Camisinin avlusunda yatmaktadır şimdi…

Nur içinde yatsınlar…. Gençlerimize, vatandaşlarımıza kısaca anımsatmak istedik geçmişte yaşananları ve düşünceleri…

Şehitlerimizin ruhları şadolsun! Hizmeti geçen büyüklerimizi hatırlayalım, en azından analım, dua edelim, unutmayalım” Kurtuluş Günümüz” kutlu olsun.

Kaynaklar :